Angstcultuur in de West-Brabantse jeugdzorg en pleegzorg (deel 7)

We brengen een serie artikelen over wat er goed en niet goed gaat in de jeugdzorg en pleegzorg in onze regio. Daar maken niet alleen ouders zich geregeld grote zorgen over. Ook vakbond FNV is daar actief mee bezig. Bestuurder Janny Koppens geeft een analyse… 

Jeugdzorg en Pleegzorg liggen nogal eens onder vuur. Ouders, pleegouders en verzorgers voelen zich vaak niet serieus genomen of worden als niet bekwaam afgedaan. Kinderen worden te snel uit huis gehaald, vaak met rampzalige gevolgen. Dat is het beeld dat is ontstaan. Recent nog wijdde het VPRO-programma Argos er een programma van een uur aan. Het schetst bepaald geen vrolijk beeld.  

Ook in onze regio is het nodige aan de hand, laten we met een serie artikelen over de angstcultuur in de Zuidwest-Brabantse jeugdzorg zien. Namens de FNV vertelde Janny Koppens, bestuurder met de portefeuille Jeugdzorg, waarom deze organisatie zich grote zorgen maakt over die sector. Eén van de grote problemen is de doorgeslagen marktwerking en daar proeven niet alleen medewerkers de wrange vruchten van.

De bureaucratie en marktwerking zijn funest

Door: Hans-Jorg van Broekhoven

Janny Koppens ontfermt zich namens de grootste vakbond van Nederland met name over het zuidelijke deel van ons land. Inzoomend op West-Brabant gaat het al snel over het faillissement van jeugdzorgorganisatie Juzt, dat een enorme impact had op de regio. Het past in een breder, landelijk beeld blijkbaar. Ze noemt het een direct gevolg van de zogeheten Open House inkoopmethodiek. Gemeentes gaan in principe een contract aan met iedere aanbieder die zegt de betreffende hulp te kunnen bieden, voor de vooraf gestelde tarieven.

In de praktijk komt het erop neer dat op de lichtere vormen van hulp behoorlijk verdiend wordt, stelt Koppens, terwijl de complexe zorg verlies oplevert. Juzt is juist op dat laatste gesneuveld, is haar overtuiging. In haar ogen is Vigere dan ook geen volwaardige opvolger, deze organisatie biedt alleen pleeg- en gezinszorg aan.

Minder capaciteit

De gecompliceerde begeleiding is deels door kleinere organisaties overgenomen, zoals Via Almata in Ossendrecht. Maar er is wel capaciteit ingeleverd volgens de FNV, ook in Zuidwest-Brabant. Een kwalijke zaak, vindt de bestuurder. Volgens de vakbond wordt nogal eens beweerd dat die zwaarste vorm van begeleiding minder nodig zou zijn. “Terwijl de werkelijkheid een toename is in het aantal delicten van jongeren. En er zijn meer suïcidale pogingen dan ooit.”

Ook in West-Brabant worden de duurdere vormen van zorg steeds verder afgebouwd, volgens Janny. Men probeert het vervolgens met de voordeligere alternatieven op te lossen maar die zijn niet of amper effectief. Het is niet meer in balans met de realiteit. De cijfers spreken triest genoeg voor zich, concludeert ze. De problemen nemen toe in plaats van af. Zowel kinderrechters als de Kinderombudsman hebben landelijk al de noodklok geluid en laten weten: het gaat niet goed in de jeugdzorg.

Bureaucratie en tijdschrijverij

Volgens Koppens staan gemeentes nog altijd achter de decentralisatie die heeft gezorgd voor de huidige gang van zaken. “Ze hebben vijf jaar geleden zelf ingestemd met een bezuiniging van vijfentwintig procent. Vervolgens hebben ze in het ambtelijk apparaat heel veel mensen aangesteld van het jeugdzorgbudget en een hele hoop bureaucratie in het leven geroepen waar heel veel geld in gaat zitten. Landelijk is Rita Verdonk ingezet om die vastgelopen ambtenarij los te trekken en er is met de VNG een convenant opgesteld om te stoppen met tijdschrijverij. Maar ook in West-Brabant is nog steeds tijdschrijverij.” Het is volgens haar nog altijd niet gelukt om het meest simpele deel van die bureaucratie weg te halen. “Laat staan de échte bureaucratie.” Er moet zeker geld bij, is ook haar overtuiging, maar dan moet het wel juist worden besteed.

Krankzinnig

Dat beleid altijd op lokaal niveau tot stand komt sinds de decentralisatie is zeker niet waar, legt Janny uit. Er zijn jeugdzorgregio’s, zoals West-Brabant West, die beleid maken. En dan pas gaat het naar de gemeenteraden. “Bij die democratische controle mag je hele grote vraagtekens zetten.” Dat neemt echter niet weg dat gemeentes, besturen en raadsleden waakzaam moeten zijn, vindt de FNV. Die overigens tevens grote vraagtekens zet bij het feit dat wethouders en raadsleden over deze belangrijke materie moeten beslissen. “Dat is zo raar. Bij bijna elke andere vorm van zorg verloopt besluitvorming via het medische circuit. Als een kind zelfmoordneigingen heeft… Hoe kom je er dan bij dat een gemeente moet beslissen of het wel of geen hulp krijgt… Krankzinnig!”

Oplossingen

Het stelsel moet om, is de boodschap van de vakbond. De weeffout moet uit het systeem. Zeker ook omdat het werknemers enorme problemen bezorgt. De werkdruk is veel te hoog, er is te weinig tijd voor bijscholing en er zijn te weinig uren voor de daadwerkelijke hulp en ondersteuning voor kinderen. Daarnaast dus die bureaucratie. Er zijn jeugdzorgmedewerkers die driekwart van hun tijd bezig zijn met administratie. “Het zijn gelukkig uitschieters, maar het komt voor.” Koppens deelt de angst van medewerkers dat het een keer echt mis gaat. “Er is eigenlijk niemand die dit een goed systeem vindt.” Den Haag komt vooralsnog echter niet met echte oplossingen, terwijl heel Nederland klaagt.

Terug naar de basis

 “Je moet drastisch gaan versimpelen.” Dat is volgens Janny een begin als het om verbeteren gaat. Het stelsel moet om en landelijk georganiseerd en gefinancierd worden. Gemeentes zijn dan vooral het portaal tot de specialisten die al die vormen van begeleiding en opvang kunnen bieden. Niet langer aangeboden door allemaal verschillende organisaties en bedrijven die hun eigen belangen hebben. “De schotten moet weg, zodat medewerkers van elkaar kunnen leren. Nu hebben instellingen allerlei geheimen voor elkaar, bang dat anderen daar concurrentievoordeel uit halen.” Nu is het ieder voor zich en die marktwerking moet eraf, vindt de bestuurder; “We hebben het over mensenlevens.”

 

Lees ook de rest van de serie door hier te klikken.